Simon y dewin

Cymeriad Beiblaidd a geisiodd brynu doniau'r Ysbryd Glân oddi ar yr Apostolion Pedr ac Ioan yw Simon y dewin (Lladin: Simon Magus, o'r Hen Roeg μάγος, a fenthycid yn y bôn o'r Berseg sy'n golygu dewin, swynwr neu astrolegwr). Traddodai ei hanes yn wythfed bennod Actau'r Apostolion yn y Testament Newydd. Ni ymddengys y gair μάγος yn y testun Coine gwreiddiol, ond fe'i elwid yn ddewin neu'n swynwr am iddo arfer swyngyfaredd (μαγεύων). Gwelodd Simon yr apostolion yn gosod eu dwylo ar bobl ac yn rhoddi iddynt nerth yr Ysbryd Glân, ac fe anogodd hwy i werthu'r gallu hwn iddo. Câi'r cynnig ei wrthod gan Bedr sy'n rhybuddio Simon rhag pechu drwy geisio prynu rhodd Duw.

Adnabyddir y cymeriad Beiblaidd â ffigur hanesyddol o'r enw Simon, ocwltydd Samariaidd o bentref Gitta yn byw yn y 1g. Sonir amdano mewn ysgrifau sawl hanesydd Cristnogol cynnar, ac ymddengys hefyd mewn ambell un o Apocryffa'r Testament Newydd. Cydnabuwyd Simon yn sylfaenydd Gnostigiaeth ac yn athro dysgeidiaeth sy'n groes i'r eglwys foreol gan arddel deuoliaeth grefyddol ac iachawdwriaeth drwy wybodaeth gyfrinachol. Athrawiaeth Simon felly yw'r heresi wreiddiol yn ôl y traddodiad Cristnogol.

Mae'r stori Feiblaidd yn ocheliad yn erbyn llygru'r eglwys drwy bresenoldeb arian. Bathai'r gair simoniaeth ar ei ôl i ddisgrifio prynu a gwerthu urddau, swyddi, a dyrchafiadau eglwysig, ac felly mae enw Simon y dewin yn gyfystyr â phechod cysegr-fasnach sydd yn drosedd yn erbyn y gyfraith ganonaidd. Mae Simon yn destun straeon ym mytholeg Gristnogol yr Oesoedd Canol, ac mae'n bosib taw ef yw cynddelw chwedl Faust.